2019 жылы 2 қыркүйекте Қазақстан халқына алғашқы Жолдауында президент Қасым-Жомарт Тоқаев алғаш рет «Еститін үкімет» терминін қолданып, билік пен қоғам арасындағы тұрақты диалогтың маңыздылығын атап өтті. Бұл тұжырымдама Тоқаевтың саяси қызметінің негізгі қағидаларының біріне айналды. Оның іс жүзінде қаншалықты тиімді екені үлкен талқыны қажет етеді. Алайда, шенеуніктер жарнама арқылы прогресс пен жұмыстың көрінісін жасауға бар күштерін салып жатыр.
Factcheck.kz редакциясы мемлекеттік сатыпалым порталын шолып отырып, Өскемен қаласы әкімдігінен қызықты хабарландыру тапты. Жергілікті билік «Еститін үкімет» тұжырымдамасы жақсы жүріп жатқанын көрсететін фильм түсіруді ұйғарған.
Бес миллион тұратын фильм
Қазан айының басында Өскемен қаласының ішкі саясат бөлімі «Еститін үкімет» тұжырымдамасының қолданысын, оның дамуын баяндайтын фильм түсіру және монтаждау қызметін сатып алу туралы хабарландыру жариялады. Бұл тендерге 5 357 143 теңге бөлінді. Байқау жеңімпазы ретінде «MAGZYM» ЖШС жарияланып, келісімшарттың соңғы сомасы 2 799 999 теңгеге дейін азайды.
Техникалық ерекшелікке сәйкес, фильмде Өскемен қаласындағы «Еститін үкімет» тұжырымдамасы қалай қолданылып, дамып жатқаны көрсетілуі тиіс. Негізгі мақсат — халыққа осы тұжырымдама аясында жұмыс істейтін институттар туралы ақпарат беру, оларды ашық диалогқа тарту және билікпен өзара байланыс орнату.
Сонымен қатар, фильмде «Еститін үкімет» институттарын белсенді пайдаланған Өскемен тұрғындарының пікірі, сондай-ақ осы бағыттағы бар жетістіктер мен қол жеткізілген нәтижелер көрсетілуі тиіс.
Фильм екі тілде — қазақ және орыс тілінде жасалмақ. Жазба DVD-дискілерге немесе көркем безендірілген мұқабасы бар флешкаға жазылады. Фильмнің ұзақтығы екі тілде де 10 минуттан аспайды. Сондай-ақ фильмнің үзінділерін төрт жергілікті парақша пен әлеуметтік желіде, толық нұсқасын YouTube пен Өскемен жаңалықтар порталында жариялау жоспарланған.
Әлеуметтік желідегі патриотизм
Өскемен қаласы әкімдігінің бұл сатыпалымы біршама екіұшты көрінеді, себебі оның негізгі мақсаты – президенттің тапсырмасын белсенді түрде орындап жатқандай көрініп, жергілікті шенеуніктердің оң имиджін қалыптастыру. Дегенмен, жергілікті билік бұған дейін де бюджет қаражатын тиімсіз жұмсауымен көзге түскен.
2022 жылы әкімдік 820 мың теңгеден астам қаржыға патриоттық сипаттағы 400 стикер жасауға тапсырыс беруді жоспарлаған. Бұл стикерлер WhatsApp, Telegram мессенджерінде және Instagram, TikTok әлеуметтік желісінде қолдануға арналған еді. Кейінірек, тендер авторлары қаладағы 40 танымал тұлғаны мем жасау үшін суретке түсуге шақырды. Келісімшарт жасалғаннан кейін, жалпы сома 578 мың теңгеге дейін азайды. Барлық қаражат 2022 жылғы желтоқсанда төленгенімен, стикерлер жасалған жоқ және еш жерде пайда болмады.
Өскемендік стикерлердің тағдыры тек 2023 жылғы наурызда белгілі болды. ProTenge басылымының сұрауына жауап берген әкімдік баспасөз қызметі мердігердің өз жұмысын аяқтамағанын мәлімдеді. Яғни, мемдер мен стикерлер әлеуметтік желіде жарияланбаған. Осы себепті мердігер бюджетке 290 мың теңге қайтарды. Сонымен қатар, жұмысты толық қабылдаған қызметкер тәртіптік жауапкершілікке тартылғаны хабарланды.
Өскемен қаласының әкімдігі әлеуметтік желі арқылы өзін-өзі жарнамалауға ерекше қызығатыны байқалады. Мәселен, 2020 жылы шенеуніктер Tengrinews ақпараттық порталының құрылтайшысы “Effective Media Liaison” ЖШС-мен келісімшарт жасасқан. Бұл келісімнің құны 3,1 млн теңге болған, және сол кезде атқарушы биліктің қызметі туралы материалдар орналастырылған.
Қызығы, келісімшарт жасалғаннан кейін, Tengrinews өзінің Telegram арнасында Өскемен тұрғыны мен сол кездегі қала әкімі Жақсылық Омар арасындағы даулы хат алмасудың скриншотын жариялаған. Тұрғын әкімге қала көшелеріндегі жолдардың шұрық-тесік екенін айтып шағымданып, оған: «Балалармен бірге бұл шұңқырлар мен шалшықтарды киіктей секіріп өтіп жүрміз», — деп жазған. Әкім тұрғынның сөзіне: «Сөзің үшін жауап бересің», — деп жауап қайтарған. Кейіннен мемлекеттік қызметші бұл жазбасын түсіндіріп, азаматтың өтінішін «қорлау және дәлелсіз шабуыл» деп қабылдағанын айтты.
Бәлкім, жақсы атты атану үшін, алдағы жылы әкімдік 2,5 миллион теңгеге Instagram әлеуметтік желісіндегі қалалық қоғамдық парақшаларда 160 мақтау жазбасын жариялау туралы тағы бір келісім жасаған.
Үлкен аға ізімен
«Еститін мемлекет» туралы фильм — әрине, елімізде бюджет қаражатына түсірілген алғашқы имидждік ролик емес. Сонымен қатар, Өскемен әкімдігі өздерінің көршілері, Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінен шабыт алған болуы мүмкін.
2023 жылы Шығыс Қазақстан облысының басшылығы Риддер қаласында болған төтенше жағдайға байланысты екі фильм түсіруге 20 миллион теңгеге жуық қаражат бөлді. 2022 жылғы қарашаның басында қалада жергілікті ЖЭО-ның істен шығуына байланысты төтенше жағдай режимі енгізілген еді. Соның нәтижесінде 22 мың отбасы жылусыз қалды.
Фильмдердің атаулары: «АВРАЛДЫ РЕЖИМДЕ: Риддер қаласын суықтан қалай құтқардық» және «Риддер ЖЭО: Төтенше жағдайдан HAPPY END-ке дейін». Атауларынан-ақ жергілікті билік өкілдерінің апаттың салдарын жоюдағы жұмысы туралы баяндалғанын түсінуге болады. Осы оқиға кезінде облыс әкімі Даниал Ахметовке ерекше назар аударылды.
Шығыс Қазақстан облысы әкімдігі түрлі тақырыпта — білім беру, медицина, туризм, жолдар және өңірдің танымал тұлғалары жайлы — осындай имидждік видеоларды жиі тапсырыс береді.
Сонымен қатар, ең үлкен келісімшарттарды әкімдік өзі жеңіп алады. Ең қымбат тендерлер көбінесе Шығыс Қазақстан облысының қаржы басқармасы құрған және есептілік басқармасымен басқаратын «Шығыс ақпарат» ЖШС-іне беріледі. Компания жыл сайын миллиардтаған теңгеге мемлекеттік тапсырыстарды жеңіп алады, және дерлік барлық келісім байқаусыз жасалады.
