25 қаңтар 2 миллион тіркелушісі бар ZTB.KZ парақшасында “Қазақстанның әр бесінші тұрғыны — шетелдік” деген ақпарат жарияланып, 10 мыңға жуық лайк жинады. Оқырман өтінішін ескере отырып, Factcheck.kz мәліметтің рас-өтірігін тексерді.
Қазақстан күтпеген жерден экспаттардың ең көп үлесі бар елдердің ТОП тізіміне енді. The World Expat Index мәліметінше, еліміздің әр бесінші тұрғыны — шетелдік.
Желіде тараған ақпарат
Үкім: Манипуляция және дәлелденбеген
Несі манипуляция? The World Expat Index статистикасын өзін “шетелде тұратындарға сақтандыру қызметін ұсынамыз” деп таныстырған “William Russell” командасы жариялаған. Сайтта ZTB көрсеткендей “Қазақстанның әрбір бесінші тұрғыны — шетелдік” деп жазылмаған. The World Expat Index есептеуіне сай, Қазақстан тұрғындарының 19.88%-і — шетел азаматы екен-міс. Авторлар БҰҰ-ның Уикипедияғы 2019 жылғы халықаралық көші-қон есебіне сілтеме қойып, осы ақпаратқа сүйенгенін көрсеткен.
Дегенмен БҰҰ жоғарыдағы есебіне сай, Қазақстандағы мигранттардың халық санына шаққандағы үлесі — 19,97% (The World Expat Index бұл деректі неліктен “19.88%” деп бергені белгісіз). БҰҰ жазуынша, 2019 жылы Қазақстан халық саны — 18 551 427 адам, одан бөлек 3 705 556 мигрант тіркелген. Сандар “әр бесінші тұрғын — мигрант” деуге саяды. Дегенмен, ұйым мәліметінше, “мигрант — ұзақтығы үш айдан 12 айға дейінгі көші-қонды қамтитын қысқа мерзімді / уақытша көші-қон және тұрғылықты жерін бір жыл немесе одан да көп уақытты қамтитын ұзақ мерзімді / тұрақты көші-қон“. Яғни, елге мигранттар уақытша келіп, кейін елден кетуі мүмкін. Сондықтан мұндай қорытынды жасау — методология тұрғысынан қате.
Несі дәлелденбеген? БҰҰ-ның ең кейінгі мәліметіне сәйкес, 2020 жылы Қазақстанда ≈3 390 000 мигрант тіркелген, жалпы халық санына шаққандағы үлесі — 18,1% (алайда бұл уақытта әлемде пандемияға қарсы карантин шаралары болғанын, соның салдарынан сандарда өзгеріс болуы мүмкін екенін ескерген жөн). Ал 2022 жылғы 21-желтоқсандағы ІІМ Көші-қон қызмет комитетінің дерегінше, 2022 жылы Қазақстанға 5 600 000 шетелдік келді; 650 000 шетел азаматы Қазақстанда уақытша тұрып жатыр.
Комитеттің жазуынша, алдыңғы 2020-2021 жылғы пандемия кезімен салыстырғанда 2022 жылы Қазақстанға келушілер саны артқан. Ал 2019 жылы елге 7 миллионға жуық шетелдік келген.
Әлемдегі миграция
БҰҰ бағалауы бойынша, 2020 жылы әлемде 281 миллионға жуық халықаралық мигрант тіркелген, бұл жер шарындағы халықтың 3,6%-i.
Интерактивте 2021 жылдың қаңтарында UN DESA жариялаған халықаралық мигранттар санына қатысты дерек пайдаланылған. Ал есеп 2019 жылдың қарашасындағы ақпаратқа негізделген. 
БҰҰ бағалауы бойынша 2020 жылы әлемде 281 миллионға жуық халықаралық мигрант тіркелген, жер шарындағы халықтың 3,6%-i. 2020 жылы мигранттар саны 281 миллионды құраған.
